تاثیر تنظیم کننده های رشد بر تولید متابولیت های ثانویه در شاخساره های گیاه بالنگوی شهری

گیاه lallemantia iberica یا بالگوی شهری متعلّق به تیره¬ی lamiaceae(نعناع) است و به علّت استخراج روغن از دانه¬های آن و سنتز فرآورده¬های ثانویه¬ی با ارزش، دارای اهمیت دارویی و غذایی می¬باشد. به علّت وجود محدودیت¬هایی در زمینه¬ی کشت طبیعی این گیاه در برخی نواحی دنیا، تکنیک کشت بافت گیاهی یکی از سیستم¬های موثر در زمینه¬ی حفاظت و بهبود فرآورده¬های ثانویه¬ی آن به شمار می¬رود. در بررسی حاضر، میزان تولید فلاونوئید و فنل کل و نیز تغییرات کمّی رنگیزه¬های فتوسنتزی از طریق کشت شاخساره و کالوس گیاه بالنگوی شهری، مورد ارزیابی قرار گرفت و همراه با این موارد، سنجش برخی پارامترهای رشدی و ترکیبات فرّار گیاهی در شاخساره¬های این گیاه مدّ نظر قرار گرفت. جهت تولید شاخساره از بخش گره به عنوان ریز نمونه و از محیط¬های کشتms حاوی 6 غلظت مختلف از تیدیازورون استفاده گردید و برای القای کالوس نیز از بخش اپی¬کوتیلدون به عنوان ریز¬نمونه و از محیط¬های کشت حاوی mg/l1 از تیدیازورون، نفتالن استیک اسید و ترکیبی از بنزیل آدنین و نفتالن استیک اسید، استفاده به عمل آمد. آنالیز ترکیبات فرّار نیز با استفاده از کروماتوگرافی گازی و اسپکترومتری جرمی صورت پذیرفت. مطابق با نتایج بدست آمده، افزایش غلظت تیدیازورون از mg/l 22/0 تا mg/l66/0 باعث افزایش میزان فلاونوئید کل می¬گردد و بیشترین مقدار فلاونوئید در غلظت mg/l2 از تیدیازورون مشاهده شده است و برای فنل کل نیز بیشترین مقدار بدست آمده برای غلظت mg/l 66/0 از تیدیازورون مشاهده می¬شود. برای کالوس¬های تولید شده، در میان سه نوع تنظیم کننده¬ی رشدی مورد استفاده، تیمار تیدیازورون نسبت به دو تیمار دیگر از نظر تولید فلاونوئید و فنل کل، از عملکرد مطلوب¬تری برخوردار بود. در حالت کلّی، بیشترین میزان فلاونوئید برای شاخساره¬های گیاه بالنگوی شهری و بیشترین فنل کل برای کالوس¬های این گیاه بدست آمد. از میان 55 ترکیب شناسایی شده از طریق آنالیز ترکیبات فرّار، تنها یک مقدار کمی ترکیبات مونوترپنی و سزکوئی-ترپنی، مشاهده گردید و بخش اعظم این ترکیبات متعلّق به گروه آلکان¬های هیدروکربنی می¬باشد.